Eerbetoon aan Dimitri
door Jaap Kanis
Waar blijft de tijd, de tijd die uiteindelijk verdwijnt in de eeuwigheid, en daarin die mensen meenemende waar je iets mee had. Bij sommige mensen gebeurt dat als het moment van overlijden gekomen is dan overvalt je dat, het komt koud op je dak vallen zogezegd.
Dat overkwam mij vorige week toen een vriend mij belde om het overlijden te melden van Dimitri van Toren in de leeftijd van 74 jaar, een zanger die ik middels zijn muziek op LP kende van begin jaren zeventig.
Toen ik ‘Hé kom aan’ beluisterde was dat het begin van een periode van ruim vijfenveertig jaar niet meer weg gaan uit mijn beleving en leven, middels kennissen vrienden concerten LP's CD's en dat is nog al wat.
Hij bleef verrassen en verbazen met zijn oeuvre, het virtuoze het aan elkaar knopen van woorden en zinnen.
Maar ook inhoudelijk waren de teksten altijd actueel en aan de orde.
Hij benoemde zingend “Het Leven” in alle hoedanigheden, hij nam je mee aan de hand en bracht je van spiegel naar spiegel, van herkenning naar herkenning, hij liet je leven beleven en liet je voelen waar het pijn deed, alles was intens!
Een troubadour die zijn gelijke niet echt had, natuurlijk kwamen er mensen dicht in zijn buurt daar waar het over gevoel en benoemen gaat, iemand die ik noemen wil is toch wel Bart Herman. Deze Vlaming vergezelde hem de tweede periode van zijn leven, als duo ook af en toe en dus was het ook bijzonder hen te mogen ontmoeten en gadeslaan al dan niet letterlijk!
Als een rode draad loopt hij door mijn leven met een scala aan liedjes die echt overal over gaan, van kinderen tot protest tegen kernbewapening, van liefdesverdriet tot dan weer uitbundig blij zijn, en niet te vergeten ‘de dierentuin’, en het was gratis belangeloos voor niets! Dimitri moest knokken om zich een plek te bevechten op het podium van de kleinkunst en op het Hilversumse podium van de radio.
Het komt in een liedje van hem nog voor waarin hij zingt over dat zijn liedjes geboycot worden door de radio!
Maar hij bleef zijn overtuiging volgen, ook in de periode dat hij er amper de kost mee kon verdienen.
Maar hij ging altijd weer terug naar… zijn tulpen rood en bruin en naar zijn achterbalkon want daar lag zij in de zon! ……diedeldangdang……….
Een man met een visie en met geloof in zijn eigen boodschap, een troubadour en een rijmelaar.
Geen man van het volk, daar was hij te uniek en te apart voor, wel een man met een uitgesproken eigen mening en bovenal een eigen visie!
Dimitri dat je in “Vrede mag Rusten”, bedankt voor al die mooie momenten en mooie liedjes.
Ik zal je niet vergeten, en met mij meer mensen, dat weet ik zeker.
Er staren steeds meer mensen naar de Hemel, nu weet ik ook waarom, want uiteindelijk zweven we straks allemaal samen door de Eeuwigheid!
Goed Goan.
Jaap Kanis
door Ntole Sander, buurjongen van Dimitri
Dimitri
Deze tekst omdat ik je dat verschuldigd ben.
Altijd als ik je zag, kwamen er wel een paar wijze woorden.
Vanuit je hart kwamen deze opzetten, dus wat zou je ook beletten,
om dit met de mensen om je heen te delen,
ze aan het denken zetten, zovelen.
Wat houdt je tegen om te genieten, te genieten van het leven,
en het ook op je eigen manier weer af te geven.
Een eigen karakter, een speciaal hart,
altijd tijd om te delen, met zovelen.
Zonder dat je iets verwacht.
Het leven komt zoals het komt, waarom haasten,
waarom meegaan in de file van iedere dag,
en je niet concentreren op die mooie lach.
Ik ken een man die genoot van het leven,
Met zijn gitaar speelde, om het zo even.
Teksten die verschijnen vanuit het gevoel,
kon je maar zo’n indruk delen met iedereen,
maar dat ervaar je alleen.
Of lukte hem dit toch?
Deze vorm van expressie te delen…… Over te brengen, op zovelen.
(stilte)
Af en toe een stilte, dit kan haast niet meer.
Maar laat je hart spreken, dit is wat ik heb geleerd.
Een klein beetje zon, zal jou dode masker beschijnen.
Maar jou hart belichten. Ja ja Dimitri…
Het zijn maar gedichten.
En dit is wat hij zei Bertie:
Ik hou van jou,
tot het laatste moment.
Dankjewel dat jij er altijd voor me bent.
Ik luister naar muziek terwijl mijn leven passeert,
het Eindtribunaal, of is er zoveel meer?
Ik hou van jou,
maar mijn lichaam is op.
Je geeft me wat ik lekker vind,
een ijsje of een klop.
Zing ik een liedje terwijl je bij me bent.
Ik kan niet meer wensen, zo heb je me verwend.
Ik hou van jou,
Terwijl je in mijn ogen kijkt.
Ga verder lieve Bertie want er is weinig tijd.
Kijk om je heen, je bent zeker niet alleen.
En een stukje van mijn liefde zit in deze steen.
Ik hou van jou,
Tot het laatste moment.
Dankjewel dat jij er altijd voor me bent.
Ik luister naar muziek terwijl mijn leven passeert,
Het Eindtribunaal, of is er zelfs meer.
door Henk Erkens, vriend van Dimitri
Wat maakt een mens groot of wat maakt hem klein?
Lieve Bertie, Ezra en Heidi, Dimitri junior en Nathalie, kleinkinderen, Piet en Annie, familie en vrienden van Dimitri.
In het begin van de jaren 70 kwam ik, middels mijn oudste zus, in aanraking met de muziek van Dimitri. Uren, dagen, weken heb ik op de bank gelegen en zijn lp’s beluisterd.
Dimitri en Bertie heb ik 1988 voor het eerst ontmoet.
In het daarop volgende voorjaar van 1989 organiseerde ik een Paasconcert met Dimitri in het cultureel centrum “de Koepelkerk” te Purmerend.
In mijn muzikale archief kwam ik de opnametapes van dit concert tegen, ik digitaliseerde de tapes en hoorde Dimitri bij de introductie van het lied “bij hoog en bij laag” het volgende zeggen:
Ik citeer: Wat maakt een mens groot of wat maakt hem klein?
Ik denk dat je beide kanten van het leven doorstaan en beproefd moet hebben, de mooie dingen, de fijne dingen, de warme dingen, maar ook de ellendige dingen, dat is samen.
Ook wij zijn hier vandaag samen rondom het ontzielde lichaam van Dimitri. Wij zijn hier Bijeen om een van die ellendige dingen mee te maken. Want hoe ik het ook bekijk, definitief afscheid nemen van een dierbare en zeker wanneer het om Dimitri van Toren gaat, voelt als achterblijver ellendig. Toch weet ik met een aan de zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat Dimitri dat anders zou willen zien.
Dat ik me niet ellendig voel. Dus doe ik mijn best, maar het blijft op zijn minst uitgedrukt emotioneel.
Zijn lichaam mag dan weliswaar gestorven zijn maar zijn geest is op weg naar het Devachan of is daar inmiddels aangekomen. Dimitri was er namelijk Heilig van overtuigd dat hij na zijn dood naar het Devachan zou gaan. Met het Devachan wordt die toestand bedoeld waarin de ziel zich geleidelijk terugtrekt. Het is een periode van onuitsprekelijke gelukzaligheid en vrede voor de menselijke ziel. Een periode die voortduurt totdat de rusttijd van de ziel voorbij is. De ziel die zich in het Devachan opmaakt voor de wedergeboorte. Op mijn vraag hoe Dimitri zich het Devachan voorstelde antwoordde hij als volgt. “Als ik daar ben is iedereen en alles bij me, Als mijn geest dan ergens aan denkt, dan zal ik het zien, horen, voelen, proeven. Ik ervaar dan alles wat ik in mijn wereldse leven heb meegemaakt in de opperste schoonheid van het zijn, Henk het is daar zo mooi”.
Ik heb veel van Dimitri geleerd, van onze vriendschap en van onze ontmoetingen en van heel zijn oeuvre. Ik herinner mij de keren dat ik in Veldhoven bij hem boven op zijn kamer zat. “ Henk, ga mee naar het Himalaya gebergte naar het topje van de Mount Everest. Daar waar je vanuit Moeder Aarde gezien het dichtst bij de goden bent”, dichterbij kan niet”.
“Ik wacht even Dimitri” zei ik. Het bleef bij deze voorstelling. Dimitri had wat met bergen. Dat is jouw Ezra ook niet vreemd. Dat zal dan wel genetisch bepaald te zijn.
Dimitri vertelde mij over de esoterische Mahatmabrieven die op een paranormale wijze opgetekend werden door Mahatma’s, grote geesten, vanuit een onzichtbare wereld. Hij vertelde mij over het boek “de Sleutel tot de Theosofie” van Madame Helena Blavatsky.
Na deze filosofische ontmoeting stonden deze boeken ook bij mij in de boekenkast.
Door onze gesprekken werd mij steeds duidelijk waardoor Dimitri geïnspireerd werd.
Zijn inspiratie haalde Dimitri veelal uit de bron van de theosofie, de wijsheid over Goddelijke zaken. Hij zocht het in de diepte, in de schoonheid en wetenschap van de oorsprong. Dimitri leefde met de innerlijke betekenis van mens en natuur. Hij leefde in harmonie met de Grote Moeder en haar bewoners. Hij sprak over zijn levensloop, zijn talrijke reizen en ontmoetingen, zijn vriendschappen. Daarover filosofeerde hij vanuit de theosofische grondbeginselen, schreef er poëzie over, voegde daar zijn akkoorden aan toe en magische liederen van een muzikaal filosoof waren geboren. Zijn muzikale kinderen.
Zoals alle kinderen veranderen, veranderde ook Dimitri regelmatig zijn muzikale kinderen. Dat geldt zeker voor de teksten. Zij groeide mee in de geest van de tijd.
In onze vriendschap liepen we niet bij elkaar de deur plat. We wisten elkaar op het juiste moment te vinden.
Samen bezochten we de -Ron’s Honeymoonkwis- jaja, bijna onvoorstelbaar. Het lied -He Kom Aan- was in die tijd in een nieuw jasje gestoken en werd muzikaal begeleid door Flairck.
Ik herinner me nog die ochtend dat Dimitri mij belde en vroeg: “Henk kun je even naar Hilversum komen”.
“Even?”, vroeg ik.
Dimitri had een lied geschreven over het enthousiasme dat was uitgebroken toen het Nederlands voetbalteam in 1988 in Munchen Europees kampioen was geworden.
We hadden tenslotte de Russen 2 x verslagen. Dat kon toen nog.
Dimitri was gevraagd dat lied “Het Feest der Feesten” in de studio voor een TV uitzending te komen opnemen.
“Henk, ik heb iemand nodig die op de pianola speelt zei hij, dat kun jij toch wel even doen”. Een uur later zat ik achter de piano in een studio in Hilversum en zag ik ons 's avonds terug op TV.
Weet je nog junior dat je vader me belde toen jij ging studeren in Amsterdam. Hij was voor jou op zoek naar woonruimte. “Dimitri, zei ik tegen je vader, dat ga ik regelen. Twee dagen na dat telefoontje was je woonruimte geregeld. Daar heb je vrienden voor. Nu heet dat netwerken.
Niet zo lang geleden, in de nazomer van 2014, liet ik Dimitri weten dat ik de wens had om een concert van hem op te nemen voor een dvd. Van Jan Vliegen had ik begrepen dat daar vraag naar was. Ik sprak een en ander met Bertie en Dimitri door en startte met de voorbereidingen. Het concert in ‘s-Hertogenbosch zou op 2depinksterdag 2015 plaatsvinden. Omdat de gezondheid van Dimitri broos begon te worden werd ik ten aanzien van de geplande opname onrustig.
Op 28 september 2014, het was een warme zonnige nazomerse dag reisde ik samen met mijn vrouw naar Lekkerkerk alwaar Dimitri samen met Dirk Schreurs en Pieter Koster een middagmatinee verzorgde. Ik nam een camera mee. Ik vraag mij nu af welke grote geest mij naar Lekkerkerk stuurde.
Wie wist toen dat er voor Dimitri geen 2de Pinksterdag meer zou komen.
Dat we nu, amper 5 dagen na dit geplande concert, samen zijn om hem te gedenken, te eren en te loven.
Jongstleden 30 maart kreeg ik van Bertie een mail. Een mail die aangaf dat Dimitri aan het eind van zijn kunnen begon te geraken. Ik belde haar direct op. Bertie liet me weten dat Dimitri nooit meer zou kunnen optreden. Dat kwam hard binnen. Optimistisch als Dimitri was gaf hij niet zomaar op. Hij maakte gewoon plannen en teksten voor zijn nieuwe cd.
De laatste weken van zijn leven ben ik diverse keren, alleen of met mijn echtgenote bij Dimitri en Bertie op bezoek geweest. Ik had de hoop dat ik nog een interview met hem kon opnemen. Helaas Dimitri had zoveel van zijn gezondheid ingeleverd dat ik dat plan omwille van zijn waardigheid liet varen.
Op 2 april bezocht ik Dimitri en Bertie. Ik nam mijn laptop mee met daarop een Mantrasong, Aad Gure Nameh van Snatam Kaur. Bertie, die nog wat boodschappen wilde halen, vroeg me of ze even weg kon. Dat kon.
Dimitri en ik waren alleen. Ik vroeg Dimitri of hem ik de mantrasong mocht laten horen. Dat was goed. We luisterde samen naar de song en ik zong mee. De mantrasong duurde 11 minuten. Al die tijd lag Dimitri op bed te luisteren. Hij was totaal ontspannen sloot zijn ogen en genoot. Nadat de song ten einde was keek hij mij met zijn sprankelende ogen aan en sprak: “Wat is dit Goddelijk”.
Toen Bertie thuis kwam vertelde Dimitri over zijn ervaring en Bertie moest de mantrasong ook horen. “Luister goed naar de sitar Bertie” sprak Dimitri. Naast de sitar merkte Bertie het perfecte ritme van de tabla op.
“Henk wil je die muziek hier laten?” vroeg Dimitri. Precies daarvoor had ik die muziek meegenomen. Voor de rust van het lichaam en de geest zo vlak voor zijn overgang.
Van Bertie heb ik begrepen dat ze vrijwel iedere ochtend naar deze Mantrasong luisterde. Het gaf Dimitri maar ook Bertie rust en kracht. Later in deze afscheidsceremonie zult u deze mantrasong horen.
Toen het in de afgelopen week tot mij doordrong dat het ons afscheid nu echt definitief was benauwde mij dat, werd ik er in wakker en verdrietig van. Maar wat is definitief. Ik heb al zijn muziek nog, mijn herinneringen aan deze kleine man met zijn grote hart.
Klein van postuur groot van geest. Toen Dimitri bezig was met zijn overgang van deze wakende wereld naar het Devachan zag ik bij ieder bezoek dat hij moest inleveren. Ik zag hem steeds kleiner worden. Kleiner van lichaam maar groter van geest. Maar, voor hen die hem aan de overzijde opwachten werd hij steeds groter.
Wat maakt een mens groot of wat maakt hem klein? Dimitri, jij moet het hebben geweten, geniet van je rust daar in het Devachan.
door Ko de Laat, vriend van Dimitri
Vrij naar Dimitri
Liedje voor een zanger
Dit is een liedje voor een zanger
‘t Is vanmorgen nog gemaakt
Ik was ‘m uit het oog verloren
Zoals je iemand vaker kwijtraakt
Een zanger die, toen ik nog klein was
Op zondagmiddag keer op keer
Grijsgedraaid werd door mijn vader
Die is er ook allang niet meer
De zanger van een bed vol katten
En van een meisje in de zon
Van een mens, die in z’n eenvoud
De allermooiste wezen kon
Diediediediediediedimitri
Diediedimitridiediejan
Diediediediediediedimitri
Diediedimitridiediejan
Soms wat cryptische gezangen
Een kenmerkend stemgeluid
‘n zanger die geen reet om roem gaf
Waar ‘n ander dat juist uitbuit
Maar het ging ‘m om de inhoud
Om wat hij vertellen wou
Of dat voor ‘n handvol mensen
Of de massa wezen zou
Diediediediediediedimitri
Diediedimitridiediejan
Diediediediediediedimitri
Diediedimitridiediejan
Dit is een liedje voor een zanger
Van bijzondere refreinen
Die hij zelf nooit meer zal spelen
Maar ze zullen niet verdwijnen
De nummers die zoveel vertelden
Soms als meezingers vermomd
En daardoor bedrieglijk simpel
Met ‘n refrein dat nooit verstomt
Diediediediediediedimitri
Diediedimitridiediejan
Diediediediediediedimitri
Diediedimitridiediejan
door Herwig Van Horenbeeck van de Vaganten
Beste familie en vrienden van Dimitri,
Toen we begin september 1969, nu bijna 46 jaar geleden, met de Vaganten voor een soundcheck het Antwerpse Sportpaleis binnenkwamen ter gelegenheid van Kzuno, voorloper van het huidige Nekka, toen zat er op het podium een Nederlander met gitaar de geluidstest te doen.
Ik herinner me levendig dat ik gefascineerd ben blijven luisteren: die stem en dat gitaarspel, ze bliezen me omver. Nadien schreef een krant: "Iemand die het bij ons bijzonder goed schijnt te doen is de meeslepende Dimitri Van Toren. Meeslepen, dat was het juiste woord en dat Dimitri met mij.
Stilaan zagen we mekaar tijdens optredens en leerden we elkaar nader kennen. Toen bleek dat we dezelfde Amerikaanse folkgroepen waardeerden zoals The Kingston Trio en The Limeliters begreep ik mijn affiniteit met Dimitri.
De laatste jaren stonden we gelukkig weer wat vaker samen op het podium en steeds was het een plezier om met hem van gedachten te wisselen. Hij bleef de beminnelijke, bescheiden en gevoelige man die eenmaal zijn gitaar in de handen, een unieke sfeer wist te scheppen. Werden zijn teksten soms te cryptisch dan bleven er nog steeds de muzikaliteit, de stem, de melodie en de begeleiding die de luisteraar boeiden.
Vlaanderen sloot Dimitri in de armen en omgekeerd was het ongetwijfeld ook zou. Ik hoor nog steeds de golf van ontgoocheling die door de zaal ging toen we Dimitri op een avond voor zijn afwezigheid moesten verontschuldigen.
Godfried Bomans zei: "Geluk wordt pas zichtbaar als het voorbij is". Inderdaad, de zalige gesprekken met Dimitri behoren onherroepelijk tot het verleden, maar, ook als we het zouden willen, vergeten kunnen we hem niet, daarvoor heeft hij te veel moois achtergelaten.
Ik wil hier lukraak enkele nummers uit die die honderden noemen die me telkens opnieuw tot de laatste noot aan de luidspreker kluisteren.
"De ballade van de kleinigheden" van François Villon met een subliem arrangement van Wolfgang Seri. "Want er zijn geen wolven in het bos" met drie prachtige zachte blazers en "Naar jouw wonderland muziek" met het gouden tweede stemmetje van Elly Nieman. Dat is Dimitri: steeds Van Toren maar telkens anders.
Dank u, vriend Dimitri, voor wat u ons geschonken heeft. We houden u vast… al is het dan op het toneel van verbeelding.
Lieve Bertie, u was de muze, de steun en toeverlaat van Dimitri en wij achten u dus medeverantwoordelijk voor al die oorstrelende scheppingen die Dimitri ons te beluisteren gaf.
Dank daarvoor.
Wij begrijpen dat de laatste maanden voor u heel moeilijk zijn geweest en we hopen dat u, samen met uw kinderen en de familie het noodzakelijke levensoptimisme mag terugvinden.
Dank u in elk geval dat we hier en u met ons allen nog even onze genegenheid voor uw Dimitri mogen uitzingen.
Dank u.
Herwig Vagant